“Yaşlı Dostu” Şehirler: Nedir? Nasıl Yaşama Geçirilir?

3.3.2013

Yaşlı Dostu Şehirler (Age Friendly Cities), Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2005 yılında gündeme getirilmiş olan bir yaklaşımdır. Dünyada 100’den fazla şehirde yaşama geçirilen bu yaklaşımın başlıca bileşenleri aşağıda yer almaktadır:

1. Ev koşulları: Yaşlıların kendi alıştıkları ortamlarda yaşamlarını sürdürebilmeleri temel amaç olmalıdır.Bu amacın temel gerekçesi, yaşlıların kendilerini bu ortamlarda daha güvende hissetmeleridir. Temel kimi hizmetlerin onların evlerine kadar ulaştırılması değerlidir. Ev içi dekorasyon, planlama da yaşlıların ev içinde yaşamlarını bağımsız sürdürebilmeleri için özen gösterilmesi gerekli diğer konular arasındadır.
2. Ulaşım: Yaşlı bireylerin bağımsız yaşamlarını sürdürebilmeleri için önemli bir başlıktır. Ulaşım olanaklarının herkes için eşit, mümkünse ücretsiz ve günün her anı ulaşılabilir olması gerekmektedir. Kamusal olanaklar, yerel yönetimlerin hizmetleri bu bakış açısıyla planlanmalıdır.
3. Dış mekanlar ve binalar: Yaşlıların bağımsız,hareketliliğini kısıtlamayan ve “yerinde yaşlanma” kavramına uygun koşullarda çevresel düzenlemelere gereksinim bulunmaktadır.
1. Yeşil alanlar, sigara dumanından arındırılmış iç ve dış mekanlar bu bağlamda temel bileşenlerdir.
2. Kaldırımlar yaşlıların hareketine olanak sağlayacak şekle getirilmelidir.
3. Yaşlıların ev dışında, sokakta, vb. “dinlenmelerine” olanak sağlayan mekanlara gereksinim bulunmaktadır.
4. Güvenli yaya geçiş alanları önceliklidir.
5. Binaların “yaşlı dostu” olabilmesi aşağıdaki bileşenler üzerinden sağlanmalıdır:

1. Asansör
2. Yürüyen merdiven
3. Geniş kapı girişleri
4. Uygun basamaklar, merdivenler
5. Kaymayan yüzeyler
6. Dinlenme için uygun iç mekanlar
7. Uygun işaretlemeler
8. Tuvaletlerin uygunluğu

4. Sosyal katılım: Bu konuda sosyal faaliyetlerin yaşlılara bilgi olarak ulaştırılması önemlidir. Bu adımla birlikte, faaliyetlere fiziksel ve ekonomik açılardan da ulaşımlarının sağlanması gerekir.
5. Toplumda saygınlık: Yaşlı bireyler,deneyimlerini en üst düzeyde aktarabilecekleri birikimlere sahiptirler. Bu olanağın onlara sağlanması gerekmektedir. Kuşaklar arası iletişimin artması, deneyimlerini kendilerinden sonra gelen kuşaklara aktarabilmeleri için altyapı çalışmalarına gereksinim bulunmaktadır. Bu bakış açısına gereksinim duyan toplumsal değişimin sağlanması öncelenmelidir.
6. Çalışma yaşamına katılım: Bu başlıkta gönüllü olarak çalışma olanaklarının yanı sıra, profesyonel meslek yaşamlarının sürdürülmesi de akla gelmelidir. Emekliliğin, bir zorunluluk değil, bir seçenek olmasının sağlanması önerilmektedir.
7. İletişim ve bilgilendirme: Yaşlılık döneminde de her türlü hizmetin, bilginin ulaşılabilir olması gerekmektedir.
8. Toplum desteği ve sağlık hizmetleri: Sağlık hizmetleri yaşlı bireylerin gereksinim duyduğu hizmetlerin başında gelmektedir. Sağlık hizmetleri, koruyucu, tedavi edici, rehabilite edici hizmetler bütününü sunmalıdır. Gerekli durumlarda evde bakım hizmetlerinin de ulaştırılması değerlidir. Kendi başına, kendi evlerinde yaşamlarını sürdürme engeli olan yaşlı bireyler için kurumsal bakım olanakları da ulaşılabilir olmalıdır.

Sonuç olarak, sekiz temel başlıkta özetlenen “yaşlı dostu şehirler” yaşlı sağlığına bütünsel bir yaklaşım sunmaktadır. Bu bakış açısının ve yaklaşımın bütün yerel yönetimlerce kabul edilen, uygulamaya koyulan bir çerçeveye dönüştürülmesi sağlıklı yaşlanma için temel koşuldur.